Làng công nghệ vừa có vụ “bê bối” đáng chú ý, xoay quanh việc Huawei đã âm thầm sử dụng công nghệ của TSMC trong sản phẩm mới của hãng. Phía Bộ Thương Mại Mỹ cách đây không lâu đã mở cuộc điều tra để xem liệu TSMC có thỏa thuận bán hàng hay sản xuất cho Huawei không, vì ông lớn Trung Quốc này vẫn đang bị Mỹ cấm vận do lo ngại an ninh quốc gia.

Hầu hết mọi người đều biết rằng lệnh cấm này ngăn chặn Huawei sử dụng công nghệ Mỹ và bán thiết bị tại Mỹ (trừ khi có giấy phép đặc biệt). Nhưng, thực tế là, Mỹ cũng có quyền mở rộng lệnh cấm đến không ít các công ty quốc tế khác, ví dụ như ARM, Sony, Samsung Display…, và như trong vụ việc này là TSMC, nhằm ngăn chặn Huawei sử dụng các công nghệ, sản phẩm tiên tiến của những công ty này trong sản phẩm của họ.

Dù TSMC hiện đã có tiềm lực rất mạnh, đến nỗi Intel và Samsung gần đây còn ấp ủ kì vọng liên kết với nhau để tăng sức cạnh tranh. Song, ông lớn bán dẫn đang xếp hạng 2 thế giới vẫn phải e dè trước lời răn đe của Mỹ. Tại sao vậy?

Tại sao Mỹ lại có quyền hạn sâu đến vậy?

Việc Mỹ can thiệp vào hoạt động của TSMC liên quan đến việc bán công nghệ cho Huawei xuất phát từ vai trò chi phối của Mỹ trong ngành công nghệ bán dẫn toàn cầu, đặc biệt là các quy định về xuất khẩu công nghệ có nguồn gốc từ Mỹ.

Dưới đây là những lý do cụ thể giải thích tại sao Mỹ có thể can thiệp sâu vào việc TSMC bán công nghệ cho Huawei:

1. Sử dụng công nghệ Mỹ trong quy trình sản xuất

Mặc dù TSMC là công ty Đài Loan (Trung Quốc), phần lớn các thiết bị và công nghệ quan trọng mà họ sử dụng trong sản xuất chip đều dựa trên công nghệ Mỹ. Quy trình sản xuất chip tiên tiến, đặc biệt là những chip nhỏ hơn 7nm, phụ thuộc vào các công cụ và phần mềm từ các công ty Mỹ như Applied Materials, Lam Research, KLA, và Cadence Design Systems.

Mỹ có quy định xuất khẩu rất chặt chẽ thông qua Luật Quản lý Xuất khẩu (Export Administration Regulations, EAR), theo đó nếu một sản phẩm được sản xuất bằng công nghệ của Mỹ (thậm chí nếu chỉ là một phần nhỏ), thì công ty sản xuất phải tuân theo các lệnh cấm vận của Mỹ. Do đó, TSMC phải tuân thủ các quy định này khi quyết định bán sản phẩm cho Huawei.

2. Lệnh cấm xuất khẩu trực tiếp từ Bộ Thương mại Mỹ

Vào năm 2020, Bộ Thương mại Mỹ đã sửa đổi các quy định trong Danh sách thực thể (Entity List), theo đó yêu cầu bất kỳ công ty nước ngoài nào sản xuất chip bằng công nghệ hoặc phần mềm của Mỹ phải xin giấy phép đặc biệt từ Mỹ trước khi cung cấp sản phẩm cho Huawei. Điều này có nghĩa là dù TSMC là công ty Đài Loan (Trung Quốc), nếu họ sử dụng thiết bị hoặc công nghệ Mỹ để sản xuất chip cho Huawei, họ vẫn bị ràng buộc bởi lệnh cấm của Mỹ.

3. Ảnh hưởng toàn cầu của công nghệ Mỹ

Mỹ đóng vai trò hàng đầu trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu. Công nghệ của Mỹ không chỉ hiện diện trong sản xuất chip mà còn trong việc phát triển phần mềm thiết kế chip (Electronic Design Automation – EDA) và công cụ kiểm tra. Phần mềm EDA, như của các công ty Mỹ Synopsys và Cadence, là không thể thiếu trong việc thiết kế các chip tiên tiến như những gì Huawei cần. Việc Mỹ nắm quyền kiểm soát những công nghệ cốt lõi này khiến nước này có thể áp dụng các biện pháp can thiệp rộng rãi.

4. Chiến lược kìm hãm công nghệ Trung Quốc

Mỹ coi sự phát triển của công nghệ Trung Quốc, đặc biệt là Huawei – một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ và viễn thông của Trung Quốc – là mối đe dọa an ninh và chiến lược. Mỹ không chỉ muốn giới hạn Huawei trong việc tiếp cận công nghệ Mỹ, mà còn muốn ngăn chặn Huawei tiếp cận các công nghệ tiên tiến mà Huawei có thể sử dụng để phát triển các sản phẩm 5G hoặc quân sự vượt trội.

Việc cấm TSMC cung cấp chip tiên tiến cho Huawei là một phần của chiến lược rộng hơn nhằm làm suy yếu năng lực công nghệ của Trung Quốc, đặc biệt là trong các ngành chiến lược như viễn thông, trí tuệ nhân tạo và quốc phòng.

5. Áp lực ngoại giao

Ngoài các quy định pháp lý, Mỹ còn có sức ảnh hưởng mạnh mẽ thông qua quan hệ ngoại giao với Đài Loan (Trung Quốc) , nơi TSMC đóng vai trò chủ đạo. Đài Loan (Trung Quốc) có mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ về mặt an ninh và kinh tế, do đó Mỹ có thể sử dụng sức mạnh ngoại giao để gây áp lực buộc TSMC tuân thủ các chính sách của mình, đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ với Trung Quốc.

Tóm lại, Mỹ có thể can thiệp sâu vào việc TSMC bán công nghệ cho Huawei vì TSMC phụ thuộc vào công nghệ Mỹ trong quá trình sản xuất chip. Quy định xuất khẩu của Mỹ áp dụng trên toàn cầu đối với bất kỳ công ty nào sử dụng công nghệ Mỹ, và Mỹ sử dụng quyền lực này để ngăn chặn sự phát triển của Huawei, một phần của chiến lược lớn nhằm kìm hãm sự cạnh tranh công nghệ từ Trung Quốc.